10'un Yeri Spor Bülteni: FIFA Futbol Menajeri Yönetmeliği, UEFA Seçimleri, F1 Las Vegas

Futbolda yeni menajerlik sistemi yürürlüğe girdi

Jan 14, 2023

Uzun süredir beklenen FIFA Futbol Menajeri Yönetmeliği nihayet yürülüğe girdi.

2015 yılında FIFA’nın merkeziyetçi yaklaşımını bir kenara bırakıp menajerlerin lisanslanması konusunu ulusal federasyonların inisiyatifine bırakmıştı. Ancak merkezi sistemin zorluklarının ötesinde, ulusal yapılar arasındaki farklılıklar, futbolda menajerlik sisteminin daha da kötüye gitmesine sebep oldu. Tabii, çok yüksek ücretler kazanan ‘bir avuç’ uluslararası menajere sorarsanız durum hiç de böyle değildi.

2019 yılında menajerlik sistemini yeniden yapılandırma kararı alan FIFA yönetimi, 2021 yılında kurguladığı Futbol Mahkemesi çatısı altında Menajerler Dairesi’ni oluşturdu. İlgili yönetmelik çıkmadığı için iki senedir hareket kabiliyeti olmayan bu birim, 16 Aralık’ta FIFA Konseyi’nde onaylandı ve 9 Ocak 2023 itibarıyla yayınlanan ‘Futbol Menajerleri Yönetmeliği’ ile aktif hale gelmiş oldu.

Uzun uzun tüm tarihsel sürece girmeyeceğim. Ancak yeni dönemde bizi bekleyen takvimi biraz incelememiz faydalı olacaktır.

Öncelikle, temel değişikliklerle başlayalım.

En temel değişiklik, menajerlerin isimlendirilmesinde gerçekleşti. 2015 öncesi Futbol Menajeri (Football Agent) olan unvan, o dönemde yapılan değişikliğin ardından Aracı/Arabulucu (Intermediary) olarak düzenlenmişti. Ocak 2023 itibarıyla tekrar Menajer (Agent) olarak yeni yönetmelikte yerini aldı.

Bir başka önemli ‘geri dönüş’ de arabuluculara tanınan ‘kurumsal imza yetkisi’ (Türkiye’de kullanılmıyordu) uygulamasında gerçekleşti. Yeni dönemde, 2015 öncesi gibi menajerlerin ‘yalnızca bireysel imza’ yetkisi olacak. Yani kurumsal olarak sporcuya destek verilebilse de eskisi gibi menajerler futbolcu sözleşmelerine yalnızca şahıs olarak imza atabilecekler.

Lisanslama anlamında en önemli değişikliklerden biri ise, 2015 öncesi gibi sınav sistemine geçilmesi oldu. Yılda iki kere (2023’te Nisan ve Eylül aylarında, 2024 yılı itibarıyla Mayıs ve Kasım aylarında) FIFA’nın desteği ve kontrolü dahilinde ulusal federasyonlar tarafından yapılacak sınavlar düzenlenecek. Bu sınavları geçen adaylar da FIFA Lisanslı Futbol Menajeri unvanına sahip olacaklar. 2026 yılından itibaren bu sınav uygulaması yılda bir kereye (Mayıs) düşürülecek. 2015 öncesi lisansını alan menajerlerin bu sınavlara girmesi gerekmeyecek ancak ileriye dönük uyum koşullarını sağlamaları beklenecek. An itibarıyla lisansı olan veya yeni lisans alacak olan menajerler, ilgili federasyonlara FIFA’nın belirlediği yıllık ücreti ödeyecek. Bu rakam 2023 yılı için 600 Amerikan Doları olarak belirlendi ve son ödeme tarihi 30 Eylül 2023 olarak duyuruldu.

Yeni sistemin en önemli farklılıklarından biri, FIFA’nın menajerlerin aldığı komisyon yüzdelerine yaklaşımı üzerinde gerçekleşti. Eski sistemde transfer bedeli veya oyuncu geliri üzerinden %3 alınması ‘öneri’ olarak sunulurken , yeni modelde tavan ücret (cap fee) uygulaması başlayacak. Transferin çeşidi ve ödeme miktarına göre %3 ila %10 arasında değişecek bu sınır, aşağıdaki şekillerde belirlenecek:

Menajer, sporcuyu temsil ediyorsa:

Yıllık geliri brüt 200.000 dolara kadar olan sporculardan %5,

Yıllar geliri brüt 200.000 doların üzerinde olan sporculardan, 200.000 dolarlık bölümün %5’i ve 200.000 doların üzerindeki kısmın %3’ü.

Menajer, satın alan kulübü temsil ediyorsa:

Yıllık geliri brüt 200.000 dolara kadar olan sporculardan %5,

Yıllar geliri brüt 200.000 doların üzerinde olan sporculardan, 200.000 dolarlık bölümün %5’i ve 200.000 doların üzerindeki kısmın %3’ü.

Menajer, hem satın alan kulübü hem de sporcuyu temsil ediyorsa (çifte temsiliyet):

Yıllık geliri brüt 200.000 dolara kadar olan sporculardan %10,

Yıllar geliri brüt 200.000 doların üzerinde olan sporculardan, 200.000 dolarlık bölümün %10’u ve 200.000 doların üzerindeki kısmın %6’sı.

Menajer, satan kulübü temsil ediyorsa:

Transfer bedelinin %10’u.

Menajerler, bu ödemeleri ilgili transfer döneminin kapanmasını takiben üç ayda bir olacak şekilde sporcunun sözleşme süresi boyunca alacaklar.

Küçüklerin (reşit olmayanlar) transferinde ise herhangi bir komisyon alınması mümkün olmayacak ve oyunculara yaklaşma (görüşme yapma) konusuna bazı kısıtlamalar ve istisnalar getirildi. Ancak ulusal yapıda profesyonel sözleşme yapmasına izin verilen küçüklerle yapılacak sözleşmelerden gelir elde edilebilecek.

Menajerlik sözleşmelerinin süre sınırı konusunda da bazı kısıtlamalara gidildi. Kulüplerle yapılan menajerlik sözleşmelerinde süre sınırı olmayacak ancak oyuncularla yapılanlarda 2 yıl azami süre sınırı olacak ve bu sürenin otomatik olarak uzatılması mümkün olmayacak. Sözleşmenin sona ermesiye birlikte yeni bir menajerlik sözleşmesi yapılacak.

Halihazırda geçerli olan menajerlik sözleşmeleri (yeni yönetmeliğin onaylandığı 16 Aralık tarihli FIFA Konseyi toplantısından önce yapılmış olanlar), ilgili sürelerinin sonuna kadar geçerli olacak ancak süre sonunda uzatılmaları mümkün olmayacak. 17 Aralık 2022 ile yeni yönetmeliğin sözleşmesel boyutlarının tam olarak devreye gireceği 1 Ekim 2023 tarihleri arasında tamamlanmış menajerlik sözleşmelerinin yeni yönetmeliği uygun şekilde hazırlanmış olması beklenecek. Bu uyumu göstermeyenler, 1 Ekim tarihi itibarıyla sözleşmelerinde ilgili değişiklikleri yapıp yönetmeliğe uygun hale getirmek zorunda kalacak. 1 Ekim itibarıyla hazırlanacak yeni sözleşmelerde ise yeni yönetmeliğe tam uyum beklenecek.

Uyuşmazlık çözümü anlamında ise ulusal temelli uyuşmazlıklarda eskiden de olduğu gibi yetkili yerel otoriteler çözüm merkezi olacak ancak uluslararası düzeyde yetkili tek kurum FIFA’nın Menajerler Dairesi olacak. Menajerlere verilecek disiplin cezaları anlamında FIFA’nın menajerin lisansını geçici olarak askıya alma yetkisi olacak.

Yeni dönemde, özellikle Amerikan spor modelinde sıklıkla gördüğümüz ‘cap’ (ödeme sınırı) uygulamasına karşı menajerlerden ciddi bir direnç gelmesi bekleniyor. FIFA, 2019 yılında yeni sisteme geçileceğini ilk defa duyurduğunda, özellikle üst düzey oyuncularla yani yüksek komisyon bedelleri üzerinden çalışan menajerlerin bir avukat ordusu tutacağı ve yönetmelik çıktığı anda yetkili Avrupa mahkemelerine başvuracağı söyleniyordu. Dolayısıyla bu sürecin de eli kulağında diyebiliriz.

Son yıllarda yüzlerce milyon doların menajerlik ödemesi olarak ‘futbol ailesi’nin dışına çıkmasından rahatsız olan FIFA, menajerlerin ne kadar önemli bir role sahip olduğunu kabul etse de, futbolun ürettiği paranın gene futbolun paydaşları arasında kalmasını öncelik olarak belirlemiş durumda. O yüzden de 1991 yılında ilk menajer lisanslama uygulamasına geçildiğinden beri FIFA ile futbol menajerlerinin arası pek de iyi değil.

Günün sonunda, kural koyucu FIFA olsa da, özellikle en büyük hacimli transferlerin gerçekleştiği Avrupa ligleri, siyasi anlamda Avrupa Birliği’ne bağlı ülkelerin ligleri ve AB’deki serbest ticaret anlayışı, ‘cap’ uygulamalarına rekabet hukuku anlamında pek de sıcak bakmıyor. Dolayısıyla, çok enteresan bir hukuk süreci bizi bekliyor.

Emir Güney

Bunları Bilelim

UEFA’da Üçüncü Ceferin Dönemi

UEFA’da başkanlık seçimi Nisan 2023’te yapılacak. 2016’daki olağanüstü genel kurulda seçilen ve 2019’da başladığı ikinci dönemi bu sene itibarıyla sona erecek olan Aleksander Ceferin, tek aday olarak seçime girecek ve üçüncü dönemine başlayacak.

Ceferin, başkan olarak geride bıraktığı yedi yılda çok ciddi sıkıntılarla yüzleşmek zorunda kaldı. Hollandalı Micheal van Praag’a kazandığı 2016’daki olağanüstü genel kurul, selefi Michel Platini’nin etik ihlaller sebebiyle futboldan men edilmesi yüzünden gerçekleşmişti. Dönemin FIFA Başkanı Sepp Blatter’in de dahil olduğu (ve nihayetinde futboldan men edildiği) bu sürecin ardından futbol dünyası ciddi bir kriz ortamında kalmıştı.

İlk dönemi 2019’da sona eren Ceferin, ikinci dönemine rakipsiz girdiği genel kurulda başlamış ama bu döneminde de iki büyük krizi yönetmek durumunda kalmıştı: Covid-19 pandemisi ve Avrupa Süper Ligi projesi.

İki kriz de aslında yalnızca Avrupa futbolunu etkileyen konular değildi ve her ne kadar pandemi sürecinin etkileri hala sürüyor olsa da, Avrupa Süper Ligi sürecinin hayli iyi yönetildiğini söyleyebiliriz. Tabii UEFA’nın bu süreçte devlet başkanlarından taraftar kitlelerine kadar müthiş bir yelpazede destek aldığını da yadsımamak gerekiyor.

Ceferin, Nisan ayında son dört yıllık görev sürecine başlayacak. Bakalım yeni dönem hangi sürprizleri de beraberinde getirecek?

F1 Yönetimi Las Vegas’tan $500m Gelir Bekliyor

Formula 1’e 2023 yılı itibarıyla tekrar katılan Las Vegas yarışı, beraberinde büyük beklentileri de getirdi. Dünyanın kumar ve bahis merkezi olarak anılan ABD’nin Las Vegas şehrinde en son 1982 yılında düzenlenen parkur, bu sene 17-19 Kasım tarihleri arasında koşulacak. F1’in bu yarıştan 500 milyon dolar gelir beklediği açıklandı.

Yıl sonuna kadar bitirilmesi beklenen tesis için Las Vegas’a yapılacak toplam yatırımın da 500 milyon dolar civarında olduğu belirtiliyor. F1’in ABD’li sahibi olan Liberty Medya Grubu, yarışın yapılacağı araziyi 240 milyon dolara satın aldıklarını ve yaklaşık aynı miktarda harcamayı da tesisin ve parkurun inşaası için kullanacağını açıkladı.

Formula 1’in 2023 yarış takvimini aşağıda bulabilirsiniz.